पाय दुखणे - Leg Pain in Marathi

पायदुखी सर्वसधारण आरोग्याची अशी समस्या आहे जी प्रत्येक व्यक्तीने एकदातरी अनुभवली असेल.क्वचितच,दुखापत झाल्यास किंवा एका दिवसात बरी होत नसल्यास ती गंभीर समस्या आहे.पायदुखी म्हणजे मांडीचे सांधे व टाचेदरम्यान असलेल्या पायाच्या भागातील त्रासदायक अनुभव होय.पायाच्या कोणत्याही भागातील वेदनांची अनेक कारणे असू शकतात आणि अंतर्निहित आजारांची ती लक्षणे असू शकतात.

• व्यक्तीशः पाय दुखण्याशी संबंधित भिन्न लक्षणे असू शकतात.एखाद्याला पायदुखीच्या कारणांवर अवलंबून, तीक्ष्ण आणि थरथरवणारी वेदना (तळपावलांच्या दुखापतींमधील अनुभवासारखे) किंवा सौम्य आणि पसरत जाणारी वेदना (थकल्याने अनुभवास येते तशी) होऊ शकते. चालताना किंवा अगदी बसताना देखील, कोणत्याही शारीरिक क्रिया करताना वेदना वाढू शकते, आणखी चिघळू होऊ शकते.
• गुडघ्याच्या समस्येने ग्रस्त असलेल्या लोकांना, बसायचा किंवा पायऱ्या चढायचा प्रयत्न करत असताना, पाय दुखू लागतात.
• स्नायू मुरगडल्यामुळे, पाय दुखणे, गाठीच्या दुखण्यासारखे वाटते, जी असहनीय होते आणि उत्सर्जित वेदना तयार करते.
• रक्ताभिसरण समस्यांमुळे पायदुखीसोबत सूज येते आणि त्वचा लालसर होते.
• कटिप्रदेशातील शिरेच्या (सायटिका नस) दुखण्याने होणारी पायदुखी खालच्या भागात उत्सर्जित होते आणि हालचालींतील मर्यादा आणि जळजळ इत्यादी लक्षणे दिसतात.
• हृदयरोग किंवा हृदयाच्या विकारांमुळे पीडित व्यक्तींना व्यायाम किंवा चालताना त्रास होतो. याप्रकारचा त्रास विश्रांती घेतल्याने कमी होतो.

पायांच्या दुखण्यावरील उपचार त्याच्या कारणांवर अवलंबून आहेत.

• पायांतील मुरगड आणि स्नायूंमधील सौम्य तणावघरी उपचार करून बरा केला जाऊ शकतो.
• जास्त आणि झटक्याने शारीरिक हालचाल केल्याने स्नायूंवर ताण आल्यामुळे किंवा शरीरातील पाण्याची मात्रा कमी होण्याने झालेली पायाची मुरगड सहसा रुग्णाने स्वतःची काळजी स्वतःच घेऊन बरी होऊ शकते.पायात वेदनादायक मुरगड अनुभवास आल्यावर प्रथम करावयाची गोष्ट म्हणजे वेदनांना कारणीभूत शारीरिक हालचाल थांबवणे.
• सौम्य दाब देऊन वेदनादायक भागाला हळुवारपणे मालीश करण्याने देखील वेदना कमी होण्यास मदत होते.
• वेदना कमी होण्यासाठी उष्ण गादीचा किंवा बर्फाचा वापर देखील मदत करतात.बऱ्याच लोकांनावेदना कमी करण्यासाठी उष्णगादी बर्फापेक्षा लवकर आणि अधिक प्रभावीपणे कार्य करीत असल्याचा अनुभव आला आहे.
• उष्णगादी किंवा बर्फ काम करत नसल्यास, स्टेरॉइडरहीत दाहशामक औषधांची(एनसेड्स) देखील निवड होऊ शकते, ज्यामुळे पायदुखी कमी होते.त्वरित वेदना कमी करण्यासाठी डॉक्टर आकुचनरोधक औषधे देखील लिहून देऊ शकतात.
• पायाला इजा झाल्यास, डॉक्टर गतीच्या हालचाली मर्यादीत करण्यासाठी आणि अस्वस्थ भागातील ताण टाळण्यासाठी पायांत कब्जे टाकायचा किंवा चालण्याचे बूट वापरण्याचा सल्ला देऊ शकतात.कब्जे काढल्यानंतर, पुनर्वसन केले जाते.उदाहरणार्थ, टाचेच्या इजेच्या बाबतीत, रोगमुक्तता 3 टप्प्यांत पूर्ण होण्याची अपेक्षा आहे: 
  • पहिल्या चरणात विश्रांती घेणे आणि इजा झालेल्या टाचेमधील सूज कमी करणे समाविष्ट आहे.
  • दुसऱ्या टप्प्यात तळपावलाची लवचिकता आणि बळकटी पुनर्प्राप्त करणे समाविष्ट आहे
  • तिसऱ्या टप्प्यात सामान्य जीवनातील क्रिया परत सुरू करणे येते ज्यात टाच पूर्ण बरी झाली असल्यास खेळ खेळणे समाविष्ट आहे 
• कटिप्रदेशातील शिरा (सायटिका) सारख्या तंतूंच्या समस्यांपासून उद्भवलेली पायदुखी फिजिओथेरपीसह वेदनाशामक औषधांनी हाताळली जाते.फिजिओथेरपीमध्ये वेदना आणि सूज कमी करण्यासाठी व्यायाम आणि मालिश तंत्राचा वापर करतात.काही घटनांमध्ये, सायटिकामधून कायमस्वरूपी सुटका मिळविण्यासाठी शस्त्रक्रियेची आवश्यकता असू शकते.
• रक्तवाहिन्यांच्या कार्यातील गुंतागुंतींमुळे पायदुखी होते.रक्ताच्या वाहिन्यांमधील गोठण्यावरील (डीप व्हेन थ्रोंबोसीस) उपचारांमधे या गाठी विरघळवण्यासाठी रक्त पातळ करणारी व भविष्यात गाठी होण्यापासून रोखण्यासाठी औषधे दिली जातात.दाब निर्माण करणारी मोज्यांची जोडी वेदना व्यवस्थापनात मदत करू शकते.

जीवनशैली व्यवस्थापन

पाय दुखणे कमी करण्यासाठी बरेच टप्पे आहेत. तथापि, स्वत: ची काळजी करण्याचे प्रकार प्रामुख्याने पायाच्या वेदनावर अवलंबून असतात.

• घोट्याच्या इजेमुळे किंवा इतर स्नायूंच्या गुंतागुंतींमुळे होणा-या पायदुखीसाठी, पहिली पायरी विश्रांती घेणे होय. पाय दुखत असेल तर पायाच्या क्षतीग्रस्त भागावर दाब न येऊ देणे आणि अधिक हालचाल न करणे आवश्यक आहे. अशी काळजी न घेतल्यास गुंतागुंतआणखी वाढू शकते. बर्फाचा आणि बर्फ संप्रेषणांचा वापर जळजळ आणि सूज कमी करण्यास मदत करतो. वेदनानाशक औषधोपचार देखील केले जाऊ शकतात.
• पायाच्या दुखापतींसाठी, भरपूर विश्रांती घेणे आवश्यक आहे. या व्यतिरिक्त, डॉक्टर फिजिओथेरपीचा सल्ला देऊ शकतात जे गतिशीलता मिळवीण्यास आणि ताठरपणा टाळण्यास मदत करू शकतात. पायाच्या दुखापतीमुळे एखाद्याला सहजतेने चालणे शक्य नसल्यास दुखापतीनंतर पहिल्या काही दिवसात कुबड्यांचा वापर केला जाऊ शकतो.
• सायटिक तंतूवरील ताणामुळे झालेल्या वेदनेवर वैद्यकीय उपचारांची आवश्यकता असते. हालचालींचा वेग वाढविण्यासाठी, जळजळ कमी करण्यासाठी उष्ण गादीचा वापर करता येतो. सौम्य व्यायाम करणे उपयुक्त ठरेल कारण सायटिकाच्या बाबतीत सलग दीर्घकाळपर्यंत न झोपण्याचा सल्ला दिला जातो. मलम लावल्यानेवेदना कमी होतात. वेदना निवारणासाठी आईब्यूप्रोफेनसारखेऔषध(एनसेड्स) निवडले जाऊ शकते.